Paulien Andriessen

Het regende pijpenstelen

Honderd jaar hoornindustrie in Aalten

Het regende pijpenstelen is het verhaal over de hoornindustrie in Aalten; uniek in Nederland. Aalten ligt vlakbij de Duitse grens in Gelderland. Vanaf 1855 zijn daar hoorndraaierijen actief geweest. De hoorndraaiers maakten van buffelhoorn tal van producten zoals: pijpenstelen, handvatten voor paraplu’s en wandelstokken, knopen, kammen, snuifdoosjes, seinfluitjes en messenheften. De eerste hoorndraaier begon met een voetdraaibank in een kamertje thuis. Later ontstonden er fabrieken waar werk was voor tientallen, soms honderden, werknemers. Nergens in Nederland bestond deze hoornindustrie. Mijn overgrootvader was zo’n hoorndraaier in Aalten, later waren mijn grootvader en mijn ooms dat ook. Ik raakte nieuwsgierig en wilde uitzoeken wat dat ambacht eigenlijk inhield.

Een foto van een paard in een pijpensteel van hoorn
Een foto van een vlag in een pijpensteel van hoorn
Een foto van adm de ruyterstraat 1 stokkenloods in Aalten

(Paard en vlag in pijpensteel; de werkplaats in een stokkenloods, collectie Hans Peters)

Toen ik slaagde voor mijn eindexamen kreeg ik van mijn oom een pijp cadeau. Mijn moeder en mijn zusjes rookten pijp, dus ik vond het helemaal niet raar. Het was een damespijpje met een slanke steel en een kleine kop van wit porselein en een hoornen mondstuk. Ik moest hem een paar keer roken, legde mijn oom uit, dan zou er een mooi plaatje op de pijpenkop verschijnen. Zo ben ik stevig aan het roken geslagen, want ik was nieuwsgierig naar dat plaatje. Het duurde een paar pijpjes, maar tot mijn vreugde werd mijn rookgedrag beloond. Er kwam het een plaatje tevoorschijn. Het was een vogeltje, een duif.

De voorkant van het boek 'Het regende pijpenstelen, honderd jaar hoornindustrie in Aalten' geschreven door Paulien Andriessen

ISBN: 9789078202806

Pagina’s: 80

Formaat: 206 x 166 x 12 mm

Uitgeverij: Fagus

Datum: november 2011

Fragment

”Het buffelhoorn kwam uit Azië, maar de hoorndraaier kon het inkopen in Duitsland. Hij bewerkte het hoorn tot lange, mooi versierde pijpenstelen. De kant en klare stelen voerde hij weer uit naar Duitsland. Daar werd aan de steel een porseleinen kop met een metalen dekseltje bevestigd. Het resultaat was de zogenaamde Duitse pijp. De grootste afnemer van deze pijp was het Duitse leger.”

Het regende pijpenstelen

Honderd jaar hoornindustrie in Aalten

Het regende pijpenstelen is het verhaal over de hoornindustrie in Aalten; uniek in Nederland. Aalten ligt vlakbij de Duitse grens in Gelderland. Vanaf 1855 zijn daar hoorndraaierijen actief geweest. De hoorndraaiers maakten van buffelhoorn tal van producten zoals: pijpenstelen, handvatten voor paraplu’s en wandelstokken, knopen, kammen, snuifdoosjes, seinfluitjes en messenheften. De eerste hoorndraaier begon met een voetdraaibank in een kamertje thuis. Later ontstonden er fabrieken waar werk was voor tientallen, soms honderden, werknemers. Nergens in Nederland bestond deze hoornindustrie. Mijn overgrootvader was zo’n hoorndraaier in Aalten, later waren mijn grootvader en mijn ooms dat ook. Ik raakte nieuwsgierig en wilde uitzoeken wat dat ambacht eigenlijk inhield.

Een foto van een paard in een pijpensteel van hoorn
Een foto van een vlag in een pijpensteel van hoorn
Een foto van adm de ruyterstraat 1 stokkenloods in Aalten

(Paard en vlag in pijpensteel; de werkplaats in een stokkenloods, collectie Hans Peters)

Toen ik slaagde voor mijn eindexamen kreeg ik van mijn oom een pijp cadeau. Mijn moeder en mijn zusjes rookten pijp, dus ik vond het helemaal niet raar. Het was een damespijpje met een slanke steel en een kleine kop van wit porselein en een hoornen mondstuk. Ik moest hem een paar keer roken, legde mijn oom uit, dan zou er een mooi plaatje op de pijpenkop verschijnen. Zo ben ik stevig aan het roken geslagen, want ik was nieuwsgierig naar dat plaatje. Het duurde een paar pijpjes, maar tot mijn vreugde werd mijn rookgedrag beloond. Er kwam het een plaatje tevoorschijn. Het was een vogeltje, een duif.

De voorkant van het boek 'Het regende pijpenstelen, honderd jaar hoornindustrie in Aalten' geschreven door Paulien Andriessen

ISBN: 9789078202806

Pagina’s: 80

Formaat: 206 x 166 x 12 mm

Uitgeverij: Fagus

Datum: november 2011

Fragment

”Het buffelhoorn kwam uit Azië, maar de hoorndraaier kon het inkopen in Duitsland. Hij bewerkte het hoorn tot lange, mooi versierde pijpenstelen. De kant en klare stelen voerde hij weer uit naar Duitsland. Daar werd aan de steel een porseleinen kop met een metalen dekseltje bevestigd. Het resultaat was de zogenaamde Duitse pijp. De grootste afnemer van deze pijp was het Duitse leger.”